تجمع فلزات سنگین(مس، سرب، نیکل ،کادمیوم و روی) در رسوب و گیاه مانگرو در منطقه بندر امام خمینی و دیر

فلزات سنگین جزو آلاینده های پایدار می باشند که قابلیت تجزیه بیولوژیکی ندارند و غلظت های بالای آن ها در اکوسیستم به موجودات زنده آسیب می رساند. از این رو پاکسازی اکوسیستم از این آلاینده ها امری ضروری می باشد. مطالعات پیشین انجام شده بر جنگل های مانگرو نشان داده اند که این اکوسیستم ها نقش مهمی در کاهش تحرک فلزات سنگین در محیط داشته اند. این مطالعه به منظور ارزیابی قابلیت رویشگاه های مانگرو در جذب فلزات سنگین (مس، سرب، نیکل ،کادمیوم و روی) از محیط انجام گردید. بدین منظور نمونه برداری از برگ و ریشه ی درخت حرا و رسوبات سه رویشگاه دست کاشت در منطقه-ی بندر امام خمینی در دو فصل تابستان و زمستان صورت گرفت. جهت مقایسه نتایج با یک اکوسیستم طبیعی، از جنگل حرای بردستان در دو فصل مذکور نیز نمونه برداری انجام شد. از هر رویشگاه مجموعاً 9 نمونه ی رسوب، 9 نمونه ی ریشه (هرنمونه حاوی تقریباٌ 6 قطعه ریشه) و 9 نمونه ی برگ (هر نمونه حاوی حدوداً 25 برگ) برداشت گردید. پس از هضم نمونه ها در آزمایشگاه، غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج این مطالعه نشان داد که غلظت مس، سرب، نیکل، کادمیوم و روی در رسوبات به ترتیب در محدوده ی 55/52-30/10، 88/41-87/1، 26/122-36/66، 25/6-6/0 و 89/116-4/41 میکرو گرم بر گرم بود. غلظت همه ی فلزات سنگین پایین تر از مقادیر پیشنهادی استانداردهای کیفیت رسوب قرار داشت. غلظت مس، سرب، نیکل، کادمیوم و روی در ریشه به ترتیب در محدوده ی 15-17/6، 08/13-61/1، 97/8-08/4، 5/6-37/0 و 47/57-5/26 و غلظت این عناصر در برگ به ترتیب 87/7-76/3، 54/10-89/0، 26/5-97/0، 76/2-09/0 و 13/30-37/15 بدست آمد. به طور کلی روند تجمع فلزات مورد بررسی در رسوب و بافت های درخت حرا به صورت: رسوب > ریشه > برگ بود که مبین این نکته است که جذب فلزات توسط گیاه حرا با غلظت کمتری نسبت به رسوب صورت می گیرد. همچنین میزان تجمع فلزات سنگین در ریشه ی حرا نسبت به برگ آن بیشتر می باشد. نتایج حاصل از آزمون همبستگی بین غلظت همه ی فلزات مورد مطالعه در رسوبات و بافت های گیاه، مستقیم و معنی دار بود (05/0>p) که مبین آن است که این گیاه به ویژه ریشه ی آن پایشگر مناسبی برای فلزات سنگین مس، سرب، نیکل، کادمیوم و روی می باشد. به نظر می رسد گیاه مانگرو توانایی بالایی برای جذب و ذخیره ی فلزات سنگین مطالعه شده در خود نداشته باشد، هر چند تولید مواد آلی بسیار زیاد در منطقه ی مانگرو می تواند فلزات سنگین را به دام انداخته و مانع جابجایی آن ها شوند.